ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ប្រវត្តិល្អាងស្ពាន

ល្អាងស្ពានជាឈ្មោះរូងភ្នំថ្មកំបោរមួយដែលស្ថិតនៅក្នុងភ្នំទាក់ទ្រាំង ភូមិគីឡូម៉ែត្រ៣៨ ឃុំត្រែង ស្រុករតនមណ្ឌល ខេត្តបាត់ដំបង ដែលមានចម្ងាយពីក្រុងបាត់ដំបង ប្រមាណ៤០គីឡូម៉ែត្រពីក្រុងបាត់ដំបង តាមបណ្ដោយផ្លូវឆ្ពោះទៅខេត្តប៉ៃលិន។
នៅទសវត្សទី៦០ (ឆ្នាំ១៩៦៤) លោករ៉ូឡង់-ម៉ូរ៉េ (Roland Mourer) និងប្រពន្ធរបស់គាត់អ្នកស្រីសេ-ស៊ីស (Cécile) បានមកដល់ល្អាងស្ពាននេះហើយគាត់បានធ្វើការសិក្សាដោយការធ្វើកំណាយសាកល្បង នៅលើផ្ទៃដីសរុបចំនួន១៥ម៉ែត្រក្រឡា ដែលចែកជាបីរណ្ដៅនៅក្នុងផ្ទៃរូងទាំងមូល។ រូងនេះមានបណ្ដោយ៤២ម៉ែត្រ ទទឹង២០ម៉ែត្រ និងកម្ពស់ពីផ្ទៃដីដល់ពិដាននៃរូងភ្នំប្រហែល២០ម៉ែត្រ។ នៅរណ្ដៅកណ្ដាលដែលស្ថិតនៅជិតជញ្ជាំងខាងលិច គាត់បានជីករណ្ដៅជម្រៅ១,៥០ម៉ែត្រ ហើយពិនិត្យឃើញមានដីចំនួន៩ស្រទាប់ ដោយនៅស្រទាប់ទីមួយមានដីពណ៌ស្ទើរក្រហមជម្រៅ៦សង់ទីម៉ែត្រ។ តាមរយៈការធ្វើកំណាយកាលជំនាន់នោះគាត់បានប្រទះឃើញបំណែកថ្ម និងកម្ទេចកម្ទីកុលាលភាជន៍មួយចំនួន នៅក្នុងស្រទាប់ដែលជ្រៅជាងគេ (ស្រទាប់ទី៩)។ លោករ៉ូឡង់-ម៉ូរ៉េបានបញ្ចប់ ការងារស្រាវជ្រាវរបស់គាត់ជាលើកដំបូង ដោយឱ្យលទ្ធផលនៅពេលនោះនូវកាលបរិច្ឆេទរវាង ៨៥០០ឆ្នាំ រហូតដល់ឆ្នាំ៦៨០០ មុនគ្រឹស្តសករាជ។ ចំពោះវត្ថុសិល្បៈដែលលោករ៉ូឡង់-ម៉ូរ៉េរកឃើញនៅពេលធ្វើកំណាយសុទ្ធតែជាឧបករណ៍ដែលទាក់ទងសម័យយុគថ្មបំបែក និងបំណែកវត្ថុប្រើប្រាស់ដែលធ្វើពីដីដុត។ គាត់បានធ្វើការសម្គាល់ថាល្អាងស្ពានជាស្ថានីយ៍បុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលទាក់ទងនឹងការតាំងទីលំនៅក្នុងរូងភ្នំរបស់មនុស្សនាសម័យយុគថ្មបំបែក។ នៅដើមឆ្នាំ២០០៩ គម្រោងសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយត្រូវបានអនុវត្ត ដោយធ្វើការសិក្សាបន្ថែមនៅស្ថានីយ៍ដដែលនេះ តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងបារាំងដោយមានក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ និងវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវដើម្បីការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសបារាំងតាមរយៈស្ថានទូតបារាំង។ គម្រោងស្រាវជ្រាវនេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈក្រោមអធិបតីភាព ឯកឧត្តមជុច-ភឿន រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិលប្បៈ​ និងតំណាងស្ថានទូតបារាំងប្រចាំរាជធានីភ្នំពេញ។

អត្ថបទដោយ៖ រឿន សីហា
ផ្សព្វផ្សាយដោយ៖ MyPando Group
ប្រភព៖ https://km.wikipedia.org/wiki/ល្អាងស្ពាន